Helder op School: Samen Fris

Helder op School: Samen Fris is ontwikkeld voor leerlingen uit het tweede en derde leerjaar (ongeveer 13-15 jaar) van het regulier voortgezet onderwijs en hun ouders/verzorgers. Er is een praktische variant (vmbo kader/basis, vmbo gl/tl) en een theoretische variant (vmbo gl/tl, havo, vwo) beschikbaar.

Helder op School: Samen Fris heeft als doel leerlingen bewust te maken van de risico’s van middelengebruik om hun houding en de ervaren sociale norm ten opzichte van middelengebruik te beïnvloeden. Voor ouders is het doel hen te stimuleren om het gesprek met hun kind over middelengebruik aan te gaan en duidelijke afspraken te maken.

Helder op School: Samen Fris bestaat uit een leerling- en een oudergedeelte. Het leerling gedeelte bestaat uit een 4-delige lessenserie over o.a. de risico’s van alcohol drinken, roken en blowen. Parralel aan deze lessenserie krijgen ouders/verzorgers ondersteunende informatie via een ouderwebsite en oudermails.

• De train-de-trainer voor preventiewerkers van IVZ en Gezonde School-adviseurs wordt uitgevoerd door trainers van het Trimbos-instituut. Deze training kan zowel fysiek (op het Trimbos-instituut) als digitaal (via Teams) worden aangeboden.
• De docententraining wordt uitgevoerd door getrainde preventiewerkers van IVZ en Gezonde School-adviseurs van de GGD.
• De lessenserie wordt uitgevoerd door docenten die de docententraining Helder op School: Samen Fris hebben gevolgd.
• De lessenserie kan worden uitgevoerd in een regulier klaslokaal met een laptop en beamer. Voor de ouders moet er een mailadres en internetverbinding aanwezig zijn.

Voor een goede uitvoering van Helder op School: Samen Fris moeten in ieder geval alle lessen worden gegeven. Docenten moeten dus de tijd hebben om vier lesuren te besteden aan Helder op School: Samen Fris. Daarnaast moeten de docenten de docententraining gevolgd hebben. Om dit goed te laten verlopen is draagvlak binnen de school nodig, zodat docenten ook de tijd krijgen om deze training te volgen. Bovendien is het noodzakelijk dat de ouders/verzorgers van de leerlingen bij de uitvoering van het programma worden betrokken. Alle ouders worden via een digitale omgeving geïnformeerd en betrokken bij de verschillende lessen. Om dit onderdeel uit te voeren is het noodzakelijk dat de docent (eventueel gedelegeerd naar de administratie) toegang heeft tot de e-mailadressen van de ouders.

Train-de-trainer: - Handleiding, PowerPoint, certificaat Docententraining: - Handleiding, PowerPoint, evaluatieformulier, certificaat Lesmateriaal: - Kahoot-quiz, vier filmpjes (alcohol, roken, blowen, huiswerkopdracht), format mindmap, uitleg mindmap, uitleg bronnen, klassikale stellingen, klassikale huiswerkopdracht, eindquiz). Docenteninstructies: - Hand-out voor docenten les 1, 2, 3, 4 – praktisch en theoretisch Ouders: - Mails, ouderwebsite

De lessenserie Samen Fris van het Helder op School-programma is een degelijk onderbouwde lessenserie aangevuld met ondersteunende digitale informatie voor ouders. Het pakket is aantrekkelijk door gebruik van diverse werkvormen en eenvoudig te implementeren binnen de Gezonde School-setting. Sterk is de beschikbaarheid van een praktische en theoretische variant voor de verschillende schooltypen en dat de interventie onderdeel is van een breder programma gericht op het voorkomen van genotmiddelengebruik.

In het pilotonderzoek is gekeken naar de uitvoerbaarheid van de interventie, en of er eerste aanwijzingen zijn voor effectiviteit. Hiervoor zijn evaluatiegesprekken gehouden, observaties uitgevoerd, vragenlijsten afgenomen en interviews gehouden.

Leerlingen bleken zich na de lessen meer bewust te zijn van de risico’s van alcohol. Sommige docenten slaagden erin om de lessen volgens de handleiding aan te bieden, terwijl dit andere docenten niet lukte. In de lessen die zijn uitgevoerd volgens de handleiding, werden leerlingen zich meer bewust van de risico’s van blowen. Daarnaast beoordeelden deze leerlingen de attitude van peers, vrienden en ouders over roken minder positief. Er waren geen aanwijzingen voor averechtse effecten.

Ook is gebleken dat vmbo-leerlingen vaker behoefte hebben aan extra ondersteuning en uitleg dan vwo-leerlingen. Daarnaast had een deel van de ouders niet begrepen dat zij vanuit de mails werden doorverwezen naar een ouderwebsite. De interventie is aan de hand van deze bevindingen doorontwikkeld (o.a. differentiatie in onderwijsniveau en verduidelijking mails ouders).