CooL (Coaching op Leefstijl)

Het CooL-programma is gericht op:

• Volwassenen met overgewicht met daarbij een verhoogd risico op diabetes mellitus type 2 (DM 2) of cardiovasculaire aandoeningen.
• Volwassenen met obesitas.

Deelnemers moeten voldoende gemotiveerd zijn om een leefstijlprogramma te doorlopen.

Het CooL-programma is een GLI uitgevoerd door één professional: de leefstijlcoach, die gericht is op het stapsgewijs verbeteren van het leefpatroon om zo een duurzame verandering van de leefstijl te realiseren met als uiteindelijke doel het bewerkstelligen van gewichtsverlies, het verbeteren van de lichamelijke fitheid, het realiseren van gezondheidswinst en het verbeteren van de kwaliteit van leven.

De huidige leefstijl van de deelnemer is het startpunt van het CooL-programma. De regie ligt daarbij bij de deelnemer. Deze stelt zelf, met ondersteuning door de leefstijlcoach, persoonlijke doelstellingen op en koppelt hieraan bijbehorende acties m.b.t. gedragsverandering, waarbij ongezonde gewoontes worden geïdentificeerd en vervangen door gezondere alternatieven. Gedurende het programma worden deze acties opgevolgd en waar nodig bijgestuurd. Op het moment dat een doelstelling is behaald worden nieuwe acties geformuleerd zodat de deelnemer stapsgewijs opschuift naar gezonder gedrag. Ook is er aandacht voor terugval zodat deelnemers weten dat dit hoort bij het veranderproces. Deelnemers leren terugval te herkennen en leren hoe ze de terugval kunnen ombuigen.

De interventie kan uitgevoerd worden door een zelfstandige gekwalificeerde professional of door organisaties die een gekwalificeerde professional ter beschikking hebben die als uitvoerder kan optreden. Bij uitvoering binnen het kader van verzekerde zorg, is een centrale rol van de huisarts in het verwijzingsproces een noodzakelijke voorwaarde. In het verlengde hiervan kunnen zorggroepen en paramedische praktijken ook fungeren als uitvoerende instanties. Ook gemeentelijke organisaties of zelfstandige (organisaties van) leefstijlcoaches of andere gekwalificeerde professionals kunnen het programma uitvoeren. Hieronder staat beschreven aan welke competenties deze professional moet voldoen. 

Ten aanzien van de eisen aan de locatie van uitvoering geldt het volgende:

• Voor de individuele gesprekken is een besloten ruimte voor 2 personen met voldoende privacy afdoende.
• Voor de groepssessies is een grotere ruimte nodig afhankelijk van het aantal deelnemers (gemiddeld genomen tussen de 8 en 12 personen).
• Belangrijk daarbij is dat de locatie zich (letterlijk en/of figuurlijk) op kleine afstand van de doelgroep bevindt om de drempel tot deelname zo laag mogelijk te houden.
• Binnen de pilot zijn veelal locaties gebruikt in een (para)medische setting: huisartsenpraktijk, zorggroep, sportschool/fysiotherapiepraktijk, diëtistenpraktijk, apotheek en servicekantoor van een verzekeraar.

1. De zorg zoals hier beschreven dient per programma als geheel aan de deelnemer aangeboden te worden: een programma van in totaal twee jaar, waarbij alleen met reden en bij uitzondering gestopt wordt na het basisprogramma.
2. De uitvoerende professional voldoet aan eerdergenoemde kwaliteitseisen.
3. Er wordt continuïteit aan de deelnemers geboden door te zorgen dat er gekwalificeerde vervanging beschikbaar is als de uitvoerder onverhoopt uitvalt gedurende het twee jaar durende begeleidingstraject.
4. De uitvoerende professional vervult een verbindende rol tussen het zorg- en maatschappelijke domein door niet alleen in nauw contact te staan met de huisarts, praktijkondersteuner en/of wijkverpleegkundige, maar ook met de relevante gemeentelijke functionarissen, zoals buurtsportcoaches en professionals op het gebied van welzijn. Het is van belang dat de professional voldoende kennis heeft van de sociale kaart van zijn regio zodat de leefstijlcoach als spin-in-het web voor de deelnemers kan fungeren en kan doorverwijzen waar nodig.
5. Er is een goede verbinding met het lokale sportaanbod, bij voorkeur door de betrokkenheid van de buurtsportcoach in de sessie rondom beweging en door inschakelen van de buurtsportcoach bij individuele beweegvragen van de deelnemers.
6. Er wordt contact gehouden met de verwijzer over de voortgang van de deelnemer door (minimaal) overleg te hebben bij de verwijzing, bij de afronding van basis- en onderhoudsprogramma en op minimaal één tussentijds moment in zowel basis- als onderhoudsprogramma. Contact met de verwijzer is er ook bij tussentijdse drop-out van een deelnemer. Ook indien tijdens het traject blijkt dat een deelnemer doorverwezen zou moeten worden naar een andere hulpverlener (bijvoorbeeld diëtist, psycholoog, fysiotherapeut), dan zal de uitvoerder contact opnemen met de verwijzer.
7. Het CooL-programma kent een open karakter en dient aangepast te kunnen worden aan de lokale situatie en doelgroep en aan relevante ontwikkelingen in o.a. zorg en welzijn. Belangrijk is wel dat aanpassingen ten dienste staan van de werkzame elementen: het behalen van de einddoelstellingen is leidend.
8. Laagdrempelige deelname voor (potentiële) deelnemers door een centrale en goed bereikbare locatie. Vergoeding van het CooL-programma uit de basiszorgverzekering draagt ook bij aan een lage drempel tot deelname, met name voor lage SES-deelnemers.

Er zijn voor de verschillende rollen binnen het programma materialen ontwikkeld tijdens de pilotfase van het CooL-programma. Zo zijn er materialen beschikbaar voor zowel deelnemers, verwijzers en uitvoerders. Ook is er een website www.leefstijlinterventies.nl waar informatie en materialen te vinden zijn.

De problematiek is helder beschreven in aard en omvang. De interventie maakt gebruikt van bekende en actuele instrumenten en is daarmee prima onderbouwd. Daarnaast is het een integrale aanpak met advies op maat en heeft de interventie een lange looptijd met veel contactmomenten wat past bij de aard van de doelgroep.

Aan het pilotproject CooL is een PhD-onderzoek van Maastricht University, in samenwerking met Tilburg University, gekoppeld. Samengevat geeft het onderzoek het volgende beeld: de deelnemers rapporteren na deelname aan het CooL-basisprogramma meer te bewegen, minder te zitten en gezonder te eten. Extrinsieke motivatie is verminderd en intrinsieke motivatie ten aanzien van gezonder voedings- en beweeggedrag is versterkt. De gerapporteerde kwaliteit van leven is significant toegenomen en de deelnemers zijn gemiddeld 2,2 kilogram afgevallen na deelname, en dit gewichtsverlies bleef behouden tot twee jaar na de voormeting. In totaal bleek 62% van de deelnemers te zijn afgevallen op lange termijn.