RookVrijHart

Mensen die roken en met een coronaire hartziekte op de verpleegafdeling Cardiologie in het ziekenhuis zijn opgenomen. Aanvullende criteria: cardiaal stabiel; beheersing Nederlandse taal; in bezit van telefoon, voldoende cognitieve vermogens hebben om via de telefoon begeleid te worden.

Op patiëntniveau: Roker opgenomen met een coronaire hartziekte stopt met roken en houdt dit vol.

Op niveau van Intermediairs:

• Cardiologieverpleegkundigen passen de VAV methode toe en maken een afspraak met Luchtsignaal / Medipro om patiënt te bellen voor start coaching of oriënterend gesprek.
• Cardiologen en teammanagers verzorgen randvoorwaarden. De cardioloog geeft stopadvies.

De VAV-methode wordt gecombineerd met een telefonisch coachingstraject van 7 gesprekken. De gesprekken volgen een protocol dat rekening houdt met de stopmotivatie van de roker. Gebruikte gedragsveranderingstechnieken zijn ondermeer motiverende gespreksvoering, identificeren en bespreken van barrières, doelen stellen, zelfcontroletraining en informatieverstrekking. De coaching is gebaseerd op de effectief gebleken telefonische coaching die Stivoro aan het algemene publiek gaf.

De interventie wordt uitgevoerd op verpleegafdelingen cardiologie van algemene ziekenhuizen. Verpleegafdelingen die met de RookVrijHart methode willen werken, krijgen de materialen en instructies van Luchtsignaal / Medipro.
De telefonische coaching (het leeuwendeel van de interventie) vindt plaats bij Luchtsignaal / Medipro (weliswaar telefonisch dus patiënt hoeft Luchtsignaal / Medipro niet te bezoeken). Deze coaching geven zij nu al aan de algemene populatie en in mindere mate ook aan hartpatiënten.

Randvoorwaarden zijn:

• beschikbaarheid van materialen (brochure voor patiënten, posters voor op verpleegafdeling).
  Er zijn materialen gemaakt voor het onderzoek destijds maar die dienen nu weer beschikbaar te worden gesteld voor verpleegafdelingen (verzorgd door Luchtsignaal / Medipro). Het zou goed zijn om ook een korte implementatiehandleiding te maken waarin verpleegafdelingen, revalidatieafdelingen, verpleegkundigen en cardiologen geïnformeerd worden over de methode, de vergoedingen en gemotiveerd worden om die te gebruiken. Luchtsignaal / Medipro is voornemens die te maken. Luchtsignaal / Medipro fungeert tevens als helpdesk en servicepunt als er op verpleegafdelingen vragen zijn met betrekking tot de interventie. 
• financiering van RookVrijHart en inbedding in richtlijnen.
  De tijdinvestering van verpleegkundigen in deze methode is niet opgenomen in de DBC hartziekte of in de DBC hartrevalidatie. De coaching (die volgt op het werk van verpleegkundigen) wordt wel gefinancierd, dit gebeurt vanuit de basisverzekering van de patiënt los van de hartziekte. Deze vorm van stoppen-met-roken begeleiding zou echter opgenomen moeten worden in een aan hartziekte gerelateerde DBC. In de bestaande richtlijnen (Multidisciplinaire richtlijn hartrevalidatie (2010) en de bijbehorende uitgewerkte beslisboom poliklinische indicatiestelling hartrevalidatie (2012)) en bijbehorende DBCs, is stoppen-met-roken zorg onderdeel van de hartrevalidatie 6 weken na ontslag. Hierbij dienen cardiologiezorgverleners de motivatie voor stoppen-met-roken vast te stellen en gemotiveerde patiënten door te verwijzen naar professionele ondersteuning. Veel patiënten kiezen dan niet voor deze begeleiding bij stoppen-met-roken maar voor begeleiding bij het veranderen van andere leefstijlgedragingen (voeding, bewegen) met als gevolg dat de patiënt niet stopt met roken. In de RookVrijHart werkwijze worden alle patiënten tijdens opname gevraagd naar het rookgedrag en rokende hartpatiënten al tijdens de opname doorverwezen naar professionele telefonische coaching (TC) (ongeacht of men wil stoppen). TC is proactief, patiënt worden benaderd en motiveren is een onderdeel van TC. De organisatie Luchtsignaal / Medipro verzorgt de TC, heeft landelijke dekking en contracten met zorgverzekeraars. Zie verder het onderdeel “kosten” verderop.

• VAV methode
• Interventieprotocol stoppen-met-roken coaching
• Overzicht stoppen-met-roken coaching
• VAV flowchart voor verpleegkundigen
• Brochure voor patiënten
• Instructies voor verpleegkundige en coaches nicotinepleisters
• Nicotinepleisters: instructie voor patiënten
• Aanvullende handleiding telefonische coaches

RookVrijHart is een beproefde aanpak waarin veel know-how in is verwerkt. De onderbouwing van het probleem en de keuze voor de interventie met VAV-methode en telefonische coaching door professionals is goed en mooi beschreven met veel aandacht voor de implementatie.

De uitvoering wordt ondersteund met praktische materialen voor patiënten en professionals.

RookVrijHart is (kosten) effectief (Berndt et al., 2014, 2015, 2016, 2017). De (kosten)effectiviteitsstudie (gerandomiseerd experiment) laat respectievelijk 10% en 6% meer stoppers na 6 en 12 maanden zien in de telefonische coachingsgroep (TC) tegenover de gebruikelijke zorg (UC). Subgroepanalyses na 12 maanden laten een verdubbeling van stoppercentages zien (van 15% naar 30%) bij laagopgeleide hartpatiënten en bij patiënten met een lage en matige stopintentie (Berndt et al, 2017).

De kosteneffectiviteitsanalyse liet voor de TC groep de laagste kosten zien (Berndt et al., 2016). Disseminatieonderzoek laat zien dat TC goed inpasbaar is (Berndt et al., 2017; Hotting et al., 2013).