Het OTAGO thuisoefenprogramma

Zelfstandig wonende ouderen van 65 jaar en ouder met verhoogd valrisico.

Het voorkomen van valincidenten, door:

• beter statisch en dynamisch evenwicht
• betere beenspierkracht
• betere loopvaardigheid
• meer zelfvertrouwen en minder valangst
• betere algemene conditie en ADL functioneren

Het programma bestaat uit 3 evaluatieve testen, een serie in moeilijkheidsgraad toenemende beenspierversterkende en evenwichtsoefeningen en een wandelschema. De oefeningen worden individueel voorgeschreven tijdens een serie van vijf huisbezoeken door een getrainde instructeur.
De deelnemer ontvangt een activiteitenboekje met de instructies van de oefeningen en enkelgewichten (beginnend bij 1kg) om weerstand te bieden bij de spierkrachtoefeningen.
Het duurt ongeveer 30 minuten om de oefeningen uit te voeren. Van de deelnemers wordt verwacht dat zij drie keer per week oefenen en minstens twee keer per week gaan wandelen.
De deelnemers houden de dagen waarop zij het programma uitvoeren bij en de instructeur belt iedere maand tussen de huisbezoeken door op, om ze te helpen zich aan het programma te houden.
Vervolgbezoeken aan huis vinden iedere 6 maanden plaats.

Het Otago oefenprogramma wordt bij de deelnemer thuis uitgevoerd.
Organisaties die de interventie kunnen uitvoeren zijn bijvoorbeeld:

• Gezondheidscentrum
• Praktijk voor Fysiotherapie
• Fitnesscentrum
• Huisartsenpraktijk
• Zorginstelling
• Thuiszorginstelling

Het thuis instrueren en uitvoeren van het oefenprogramma is in principe in elke situatie mogelijk. Voor het veilig uitvoeren van de testen en oefeningen is een stevige (eetkamer)stoel nodig en een tafel, keukenblad of ander stevig of aan de muur bevestigd meubel waarop gesteund kan worden. De instructeur moet in de gelegenheid zijn om de deelnemer thuis te bezoeken. Daarnaast is het nodig dat telefonisch contact kan worden gelegd.
Voor het uitvoeren van de spierkrachtoefeningen is een set van enkelgewichten nodig.
Voor registreren van valincidenten en bijhouden van de uitgevoerde oefeningen/activiteiten is een dagboek nodig.
Uitleg over en afbeeldingen van de uit te voeren oefenen staan, duidelijk lees- en zichtbaar, op papier.

Voor de testen:

• Eettafelstoel
• Stopwatch

Tijdens het oefenen:

• Gewichtsmanchetten van 1 kg (oplopend naar 2 of 3 kg)
• Overzicht met uit te voeren oefeningen
• Dagboekje/kalender

Otago is een goede ‘vertaling’ van een effectieve interventie uit het buitenland met een zorgvuldige uitwerking en handhaving van de werkzame elementen zoals individuele begeleiding in de thuissituatie.
De interventie past goed in de gangbare praktijk en samen met de uitstekende materialen en een inzichtelijk handboek maakt dit de interventie goed uitvoerbaar. Een aandachtspunt is de motivering van de deelnemers. Dit is niet structureel ingebed in de interventie en is daarmee afhankelijk van het enthousiasme en de capaciteiten van de begeleider.

Het programma is onderzocht bij 1016 thuiswonende mensen van 65 tot 97 jaar. Zowel het aantal valincidenten als het aantal blessures door valincidenten is met 35% verminderd. Het oefenprogramma bleek effectief bij mannen en vrouwen. Kracht en evenwicht verbeterden en deelnemers ervaarden toename van vertrouwen om activiteiten van het dagelijks leven zonder vallen te kunnen uitvoeren.