Voel je Vrij! Doorlopende groepstraining Stoppen met Roken

De Voel je Vrij! Doorlopende groepstraining is bedoeld voor rokers met een lage opleiding of een laag inkomen die overwegen om te stoppen. De groepstraining is ook bedoeld voor gestopte rokers die gestopt willen blijven

Het doel is om te stoppen met roken, om in geval van terugval opnieuw te stoppen en om gestopt te blijven.

De Voel je Vrij! Doorlopende groepstraining bestaat uit een individuele intake en een cyclus van elf groepsbijeenkomsten met tussentijdse individuele steun. Elke groepsbijeenkomst heeft een vaste structuur. Het centrale thema van de groepsbijeenkomsten varieert telkens. Behalve aandacht voor stoppen-met-roken krijgen deelnemers ook ondersteuning op andere leefgebieden, zoals omgaan met geld, omgaan met stress, het vinden van een zinvolle dagbesteding, en gezond eten en bewegen.

De Voel je Vrij! Doorlopende groepstraining kan in principe door elke organisatie op het gebied van zorg, preventie, welzijn en maatschappelijke dienstverlening worden geadopteerd en uitgevoerd. Stoppen-met-roken trainers kunnen in dienst zijn van dezelfde organisatie of worden ingehuurd als ZZP'er. Het samenbrengen van de training en de werving in één organisatie (bv. maatschappelijk werk) zou een meerwaarde kunnen hebben, omdat dit kan bijdragen aan eigenaarschap van de betrokkenen en daardoor het succes van de gecombineerde aanpak.

De uitvoering van de Voel je Vrij! Doorlopende groepstraining kent meerdere randvoorwaarden.
Voor doelgroep van LSES-rokers is het een belangrijke randvoorwaarde dat deelname aan de training gratig is en/of dat de kosten voor deelname zo laag mogelijk zijn. Hoewel stoppen-met-roken geld oplevert, zijn kosten, in welk vorm dan ook, een barrière om gebruik te maken van stoppen-met-roken ondersteuning – dus ook om aan de doorlopende groepstraining – deel te nemen. Belangrijke kosten voor deelnemers betreffen het gebruik van nicotinevervangers (kosten zijn afhankelijk van type verzekeraar, polis en regeling eigenrisico). Ook aan het gebruik van andere stoppen-met-roken medicatie is vaak kosten verbonden. Andere kosten betreffen eventueel (openbaar) vervoer. Een organisatie die de training aanbiedt, zou behalve de kosten voor de inzet van trainers, het gebruik van nicotinevervangers, het gebruik van werkboeken, en de huur van een cursusruimte, idealiter ook de additionele kosten zoveel als mogelijk op zich moeten nemen.
Daarnaast vereist de werving van deelnemers door zorgprofessionals veel en aanhoudend aandacht. Het organiseren en hiervan lijkt het beste te kunnen gebeuren door een enthousiaste en vasthoudende kwartiermaker vanuit of in samenwerking met een ROS – een regionale ondersteuningsorganisatie voor de eerstelijns zorg. Ook andere professionals, zoals klantmanagers, schuldhulpverleners, en sociaal en maatschappelijk werkers, die op regelmatige basis contact hebben met de doelgroep, zijn in potentie geschikt om deelnemers te werven. De ervaringen daarmee in het Amsterdamse pilotonderzoek waren echter niet onverdeeld positief. Een kansrijke optie lijkt om zowel de doorlopende groepstraining als de werving van deelnemers onder te brengen bij één organisatie in bijvoorbeeld de eerstelijnszorg, het maatschappelijk werk of welzijnswerk.
Het betrekken en inzetten van ervaringsdeskundigen en buurtprofessionals moet weliswaar zorgvuldig gebeuren (via de trainers, verwijzers en/of de locatie waar de doorlopende training aangeboden wordt), maar heeft in het Amsterdamse pilotonderzoek geen problemen opgeleverd – veel ex-rokers willen graag over hun ervaringen praten en buurtprofessionals graag over hun werk.

De belangrijkste materialen zijn een handleiding voor stoppen-met-roken trainers en een werkboek voor de deelnemers.

Een goed systematisch opgezette interventie aan de hand van Intervention Mapping. Hierdoor is het een mooie uitgewerkte interventie die goed inspeelt op de factoren die een rol spelen bij roken en het stoppen met roken. De bijgevoegde matrixen geven inzicht in de theoretische onderbouwing en wijze van aanpak.

De uitvoering van Voel je Vrij! Doorlopende groepstraining is onderwerp geweest van een uitgebreide procesevaluatie. Deze evaluatie wees uit dat de doorlopende groepstraining in hoge mate gewaardeerd werd door zowel de deelnemers als de trainers, bleek te werken zoals beoogd (de helft van de deelnemers stopte tijdens de training met roken), en in grote lijnen goed uitvoerbaar was (al was er niet altijd voldoende tijd om alle onderdelen uit te voeren). Op grond van de procesevaluatie werd de doorlopende groepstraining aangepast; o.a. meer 'doorlopend' van opzet, meer individuele steun, en enkele andere thema's. Afhankelijk van de deelnemers kan extra aandacht nodig zijn voor taalbarrières, bijvoorbeeld door materialen verder aan te passen of speciaal ontwikkelde materialen te gebruiken. Een eventuele verdere implementatie dient vergezeld te gaan van een zorgvuldige monitoring, voor meer inzicht in de effectiviteit – ook op de langere termijn.