Samen Sportief in Beweging

De doelgroep van Samen Sportief in Beweging (SSiB) zijn volwassenen (18-80 jaar) met overgewicht, een ongezond beweeg- en eetpatroon, een slechtere gezondheidsbeleving dan gemiddeld en een lage sociaal economische status. De doelgroep is gemotiveerd maar de vaardigheden ontbreken om zelf de regie in handen te nemen. Ze zoeken daarom ondersteuning bij het aannemen van een gezonde leefstijl.

Het doel is dat deelnemers na afloop een gezonder gewicht hebben en dat kunnen behouden, door een structurele aanpassing van hun beweeg- en eetpatroon. Dit wordt bereikt door een vergroting van hun bewustzijn ten aanzien van hun beweeg- en eetpatroon, een vergroting van hun motivatie om daar iets aan te doen en een vergroting van hun actietendens om dit te veranderen.

Deelnemers worden door een leefstijladviseur gedurende een jaar begeleid en gemotiveerd om hun leefstijl te veranderen. Ze starten met een basiscursus (8 weken 2x per week beweging o.l.v. een fysiotherapeut/sportleraar en 1x voedingsvoorlichting o.l.v. een diëtist) gericht op bewegen en gezonde voeding en worden tijdens deze cursus door de fysiotherapeut geleidelijk overgedragen aan beweegaanbieders in de buurt.

Zie ook Gezondeleefstijlcompany.nl

SSiB is zo ontwikkeld dat organisaties binnen de sector zorg, welzijn en sport- en beweegaanbod in heel Nederland de interventie kunnen uitvoeren. Er wordt een samenwerkingsverband op wijkniveau gevormd, waarin zowel zorgverleners, welzijnswerkers als sport- als beweegaanbieders participeren. Eén organisatie levert de organisator van de interventie. Voorbeelden zijn een praktijk voor diëtiek, een gezondheidscentrum, een fysiotherapiepraktijk, een welzijnsorganisatie of een sportvereniging.

De basiscursus wordt uitgevoerd op een locatie die geschikt is voor ten minste 10 personen om tegelijkertijd te sporten. Veelal wordt de eerste drie weken tijdens het beweeggedeelte van de cursus (door fysiotherapeut) getraind in de oefenruimte van een fysiotherapiepraktijk. Ook kan gekozen worden voor een andere geschikte sportlocatie in de wijk (bijvoorbeeld gymzaal of sportschool). Daarna wordt zo veel mogelijk overgestapt op de locatie van de sportaanbieders die de cursus geven.

De voedingslessen kunnen op dezelfde locaties worden gegeven, maar ook in de praktijk van de diëtist.

Contextuele randvoorwaarden

• Gemeentelijke instellingen staan welwillend tegen initiatieven die wijken naar een betere gezondheid willen brengen;
• Er is een samenwerkingsverband van voldoende zorgverleners, welzijnswerkers en sport- en beweegaanbieders dat met elkaar wil werken aan die betere gezondheid van bewoners in hun werkgebied/wijk;
• Alle samenwerkingspartners verwijzen potentiële deelnemers door;
• In de wijk moet voldoende laagdrempelig sportaanbod met lage tarieven zijn of een buurtsportcoach/sportregisseur heeft de mogelijkheid om daarvoor te zorgen.

Organisatorische randvoorwaarden

• Een organisator organiseert de interventie, zoekt de juiste professionals bij elkaar en maakt gebruik van de juiste kanalen (zoals gemeentelijke organisaties en ROS). Deze professionals zien het nut in van de interventie en investeren er tijd in;
• Het samenwerkingsverband (minimaal fysiotherapeut, diëtist, sport- en beweegaanbieders) legt afspraken vast over verantwoordelijkheden binnen de interventie en gebruik van de beschikbare materialen voor SSiB;

Een handleiding beschrijft de interventie en ondersteunt zorgverleners plus organisatoren bij implementatie op nieuwe locaties. De toolkit biedt ondersteunende documenten (zoals vragenlijsten, een begrotingsformat en flowchart rolverdeling samenwerkingspartners). Daarnaast zijn draaiboeken voor de zorgprofessionals en een cursusboek voor deelnemers plus informatiefolders beschikbaar. Deze materialen zijn te verkrijgen via de interventie eigenaar.

Samen Sportief in Beweging is een zorgvuldig opgezette leefstijlinterventie voor mensen met een lage sociaal economische status. De interventie bevat gedetailleerde en uitgebreide materialen en er wordt gericht ondersteuning geboden bij het opstarten en uitvoeren van de interventie. Twee voor- en nametingen naar de effecten van de interventie laten positieve resultaten zien op gewicht, BMI en ervaren gezondheid.

Uit de procesevaluatie blijkt dat de beoogde doelgroep bereikt wordt en deelnemers, intermediaire doelgroep en professionals tevreden zijn. Het Erasmus MC heeft twee effectstudies uitgevoerd. De eerste studie toont aan dat bij mensen met overgewicht het gewicht daalt, de buikomvang verkleint en de zelf ervaren gezondheid stijgt tot een jaar na start met de basiscursus van SSiB. In de tweede studie zijn voor 183 van de 270 deelnemers (68%) inzichten gekregen over de gezondheidseffecten op de deelnemers met een laag sociaal economische status. Van 183 deelnemers voldoet 78% aan ten minste 1 criterium van lagere sociaal economische status,17% voldoet aan alle criteria. In de beoogde doelgroep met een lagere sociaaleconomische status nam het gewicht gedurende de basiscursus van de interventie af en dit bleef dalen tot een jaar na de interventie. Ook een jaar na start van de interventie waren positieve veranderingen te zien voor BMI, buikomvang en zelf ervaren gezondheid.

In een subdoelgroepanalyse blijkt dat alle bereikte gemeenten behalve Zuidplas voldoen aan meerdere criteria van lage SES op omgevingsniveau. Op persoonsniveau (van 192 deelnemers) worden vergelijkbare resultaten als de resultaten van het onderzoek van het Erasmus MC gevonden.