Gezond kopen, gezond koken

GKGK wordt gegeven aan mensen met een lage SES die gebaat zijn bij een gezond voedingspatroon. Hierbij gaat het vaak om mensen die zelf (een risico op) overgewicht hebben of kinderen hebben die hiermee kampen. GKGK is uitermate geschikt voor mensen met een niet-westerse migratieachtergrond

Het doel is een bijdrage leveren aan de verandering van twee hoofdgedragingen die aan voedingsgedrag gekoppeld zijn:

1. Gezonde productkeuze: “Deelnemers leren gezonde producten te kiezen en te consumeren”
2. Tegengaan van overconsumptie: “Deelnemers leren normale hoeveelheden calorieën te gebruiken”

Dit gebeurt op drie deelgedragingen kopen, koken en eten.

GKGK bestaat uit vier voorlichtingsbijeenkomsten in groepsverband van 2,5 uur. Een projectcoördinator brengt het aanbod onder de aandacht bij diverse organisaties, zoals gezondheidszorg, welzijn, zelforganisaties en onderwijs. Contactpersonen van deze instellingen werven deelnemers voor de cursus. De cursus wordt uitgevoerd door een hiervoor getrainde diëtist.

De organisaties die samenwerken om de uitvoering van GKGK te realiseren, zijn ten minste een GGD, diëtisten die middels de Train de Trainer getraind zijn om GKGK te geven en professionals/vrijwilligers die contact hebben met de einddoelgroep. Andere optionele partijen waar aan gedacht kan worden zijn een gemeente, organisaties op het gebied van zorg en welzijn en bewonersinitiatieven.

GKGK wordt uitgevoerd op locaties in de nabije omgeving van de doelgroep. De locatie moet beschikken over een geschikte lesruimte en keuken. Voor een keuken kan men eventueel ook uitwijken naar een andere locatie in de buurt. De cursus kan bijvoorbeeld plaatsvinden in een buurthuis. De contactpersoon van de groep is verantwoordelijk voor de werving van de deelnemers. Ervaring leert dat aansluiten bij bestaande groepen de werving vergemakkelijkt.

De uitvoering kan bijvoorbeeld worden aangeboden aan:

• Deelnemers bewegingsstimuleringsprogramma’s
• Welzijnsinstellingen
• Bewoners initiatieven
• Ouders van leerlingen op school aandacht besteden aan gezonde leefstijl
• Uitkeringsgerechtigden

In het Coördinatie Draaiboek en het Diëtisten Draaiboek zijn verschillende randvoorwaarden voor GKGK beschreven, waarvan de belangrijkste hieronder worden genoemd.

Organisatorische randvoorwaarden

• GGD coördinator die voldoende tijd en middelen heeft voor de uitvoering
• Diëtisten die middels de Train de Trainer getraind zijn en over de juiste vaardigheden beschikken
• Betrokken contactpersoon die bereikbaar is voor de deelnemers, diëtist en de GGD en bij voorkeur aanwezig is bij iedere bijeenkomst, maar minimaal bij de eerste bijeenkomst.
• Geschikte instructieruimte en keuken (inclusief keukengerei) in de directe omgeving van de doelgroep.

Contextuele randvoorwaarden

• Samenwerkingsafspraken tussen GGD en diëtisten
• Beschikbaarheid van financiering
• Bekendheid van het aanbod bij relevantie organisaties en bewonersinitiatieven

• Materialentas met: Kaartset 1 en 2, praatplaten, werkbladen, weegschaal, deelnemersmappen, diëtistenmap en incentives voor deelnemers
• Diëtisten Draaiboek
• Train de Trainer Draaiboek inclusief PowerPoint presentatie
• Coördinatie Draaiboek, inclusief flyers voor werving
• Implementatie document
• Eindrapportage theoretische onderbouwing en procesevaluatie interventie

De interventie wordt door de commissie voor de tweede keer erkend als Goed onderbouwd. Gezond kopen, gezond koken is goed uitgewerkt met een heldere matrix van methodieken die zorgvuldig op de determinanten zijn afgestemd. De interventie bevordert hiermee kennis en bewustwording over gezond kopen en gezond koken bij lage SES en migranten.

De interventie wordt al meerdere jaren structureel aangeboden en kent daarmee een stabiele infrastructuur met veel aandacht voor kwaliteit, evaluatie en implementatie.

De procesevaluatie 2018 laat zien dat de diëtisten GKGK om meerdere redenen geslaagd vinden: de uitgebreide visuele ondersteuning, het actief leren en de sterkere activering in meedenken van de deelnemers verhoogt de betrokkenheid. Wel geven ze aan dat GKGK aandachtige deelname en een basis niveau Nederlands vereist en intensief is voor zowel henzelf als de deelnemers. Verder wordt aangegeven dat de deelnemers bij regelmatige aanwezigheid veel leren van de cursus. Uit evaluatieverslagen blijkt dat deelnemers in het algemeen zeer tevreden zijn met de cursus. De meerderheid van de deelnemers geeft aan het koop-, kook- en eetgedrag te willen veranderen.