Somberheid: wat kun je er zelf aan doen?

De doelgroep bestaat uit mensen met een niet-westerse achtergrond, vooral Marokkaanse en Turkse Nederlanders; in het bijzonder zij die zelf aangeven last te hebben van somberheid

Het doel van de cursus ‘Somberheid, wat kun je er zelf aan doen?’ is het verminderen van somberheidsklachten, waardoor het risico op een depressie bij mensen met een niet-westerse achtergrond afneemt. Dit wordt bereikt door toegenomen gezondheidsvaardigheden, toegenomen kennis over - en ervaringen met plezierige activiteiten en interacties en toegenomen kennis over en ervaringen met het uitdagen van depressogene (ofwel disfunctionele) schema’s.

In de bijeenkomsten krijgen de deelnemers informatie over de relatie tussen psychische en lichamelijke klachten en de mogelijke (migratie gebonden) oorzaken van de depressieve klachten en somberheid. De deelnemers oefenen vaardigheden om zich beter te leren ontspannen, plezierige activiteiten uit te voeren, positief te denken en beter om te gaan met anderen. Om de drempel zo laag mogelijk te maken, wordt de cursus aangeboden in de eigen taal van de deelnemers en op locaties in hun eigen wijk.

De cursus zou overal in Nederland aangeboden kunnen worden, het is bij het bepalen van de locatie voornamelijk van belang dat laagdrempeligheid gewaarborgd wordt. Een locatie in de wijk is daarvoor een essentieel aspect. Het is namelijk bekend dat juist wanneer er een taboe is op het spreken over problemen, een toegankelijke en bekende locatie aan te raden is . De locaties zijn zeer divers: het kunnen locaties zijn van zelforganisaties, moskeeën, buurthuizen, welzijnsorganisaties, de basisscholen, bij buurtcentra, of locaties van migrantenorganisaties. Medewerkers van GGZ, GGD en Maatschappelijk Werk instellingen kunnen de cursus geven onder dezelfde voorwaarden, zoals hieronder beschreven onder opleiding en competentie van de begeleiders. Op dit moment wordt de cursus alleen gegeven door preventiewerkers van Arkin BasisGGz. Eisen aan de locatie betreffen: een ruimte die afgesloten kan worden, die geschikt is voor 10 tot 20 personen, beschikt over tafels, stoelen, een flip-over en de mogelijkheid om koffie en thee te schenken. Een laptop-beamer-wifi kan handig zijn, zodat er eventueel filmpjes getoond kunnen worden.

• een goede logistiek voor het regelen van de informatiebijeenkomst op de verschillende locaties van de 0e en 1e lijns instellingen
• een goede verstandhouding en samenwerking met de instellingen die dichtbij de doelgroep staan. Een belangrijke randvoorwaarde van deze cursus is namelijk het contact met de sleutelfiguren van de 0e en 1e lijns instellingen.
• voldoende afspraken met de contactpersonen van de 0e en 1e lijns instellingen. Er dienen heldere afspraken te zijn over de samenwerking omtrent de planning, locaties, werving, organisatie, administratie, materialen en communicatie
• voldoende geschikte locaties om de cursus uit te voeren
• de beschikbaarheid over het draaiboek
• de beschikbaarheid over de evaluatievragenlijst in het Turks, Arabisch en Nederlands
• de beschikbaarheid over de screeningsvragenlijst K10 in het Turks, Arabisch en Nederlands
• de beschikbaarheid van uitvoerders die gespecialiseerd zijn in de voorkomende problematiek en die de Turkse of Arabische taal machtig zijn.
• De mogelijkheid te hebben om sekse gescheiden aanbod te kunnen geven
• capaciteit en materiaal om de beschikbaarheid van de voorlichtingsbijeenkomst en de cursus onder de aandacht te brengen van verwijzende intermediairs en sleutelfiguren, zoals zorgmentoren op scholen, het Sociaal Loket van de Gemeente Amsterdam, Zorgloketten en Zorgnetwerken, via voorlichting en spreekuren in buurthuizen, moskeeën, welzijnsorganisaties, maatschappelijk werk, via de reguliere communicatiekanalen met de huisartsen, nieuwsbrieven, foldermateriaal en mailings.
• Mogelijkheid om de cursus kosteloos (of tegen een kleine vergoeding) te kunnen aanbieden.

Voor de uitvoering van deze cursus is een draaiboek beschikbaar en een hand-out voor deelnemers. Voor de evaluatie zijn er tevredenheidsvragenlijsten beschikbaar in het Nederlands, Turks en Arabisch. Tevens is de screeningslijst voor angst en depressie, de Kessler K10, beschikbaar in deze talen –indien nodig. Voor de werving en doorverwijzing zijn er posters en folders in de bovenstaande drie talen beschikbaar.

Somberheid: wat kun je er zelf aan doen is een stevige evidence-based interventie, met een actuele onderbouwing uit de literatuur. De steun en de kracht die deelnemers uit de groep halen het kunnen werken in de eigen taal is een belangrijke succesfactor. De interventie loopt al langere tijd, voorziet in een behoefte en wordt goed gewaardeerd.

De interventie bereikt nu vooral Amsterdammers, maar kan goed elders worden uitgevoerd.

De cursus ‘Somberheid, wat kun je er zelf aan doen?’ wordt al sinds 2007 in de praktijk uitgevoerd. Het is op basis van behoefte uit de praktijk ontwikkeld. Tussen 2015 en 2018 hebben in totaal 851 deelnemers de cursus ‘Somberheid, wat kun je er zelf aan doen?’ gevolgd in 73 groepen. Gemiddeld genomen zaten er 12 deelnemers in een groep. De meeste groepen bestonden uit deelnemers met een Marokkaanse achtergrond (41%). Verder bestond 29% van de groepen uit Turkse deelnemers en was 30% van de groepen van gemengde afkomst, veelal Turks en Marokkaans. In 2018 hebben 60 deelnemers de evaluatievragenlijst ingevuld. Deelnemers zijn vooral tevreden over de preventiewerker en geven aan dat ze het gevoel hebben dat er naar hun geluisterd wordt. De deelnemers geven de totale organisatie en begeleiding van de cursus een 8.2.