Smaaklessen

Smaaklessen is een lesprogramma over eten waarin het beleven van voedsel centraal staat. Door te proeven, voelen, horen, ruiken en kijken, verkennen kinderen hun eten. De pedagogische basis van het programma is ervaringsgericht leren, waarbij reflectie wordt gebruikt om de activiteiten te verankeren. Het doel is leerlingen van 4-12 jaar op de basisschool via smaakopvoeding interesseren voor voedsel en voeding en hen voedselvaardigheden aanleren. Hierdoor kunnen zij op latere leeftijd bewustere keuzes maken voor een gevarieerd, gezond en duurzaam eetpatroon. In elke leergroep is in 5 lessen aandacht voor:

• smaak,
• gezond eten,
• voedselproductie,
• consumentenvaardigheden en
• koken.

Recent is het lespakket uitgebreid met verdiepende Smaakmissies. Elk van deze interactieve, digitale lesmodules gaat over een basisproductgroep en staat de koppeling van theorie en praktijk centraal. Juist door deze verbinding te maken, krijgen kinderen een goed beeld van de volledige context van voeding en voedsel. Hierdoor zijn principes rondom duurzaamheid en gezondheid beter te begrijpen.

Leerlingen van 4-12 jaar op de basisschool via smaakopvoeding interesseren voor voedsel en voeding en hen voedselvaardigheden aanleren zodat zij op latere leeftijd bewustere keuzes kunnen maken voor een gevarieerd, gezond en duurzaam eetpatroon.

Op basis van de resultaten uit twee Nederlandse effectstudies komt de commissie tot

een oordeel Eerste aanwijzingen voor Effectiviteit op determinanten van gezond voedingsgedrag. De gevonden effecten liggen op het gebied van smaak, uitproberen van producten en kennis over gezonde voeding.

De implementatie is wisselend van kwaliteit. Vaak wordt minder dan de helft van de lessen daadwerkelijk gegeven. Er is te weinig zicht op hoe de interventie daadwerkelijk wordt uitgevoerd in de praktijk.

Smaaklessen is een lesprogramma over eten waarin het beleven van voedsel centraal staat. Door te proeven, voelen, horen, ruiken en kijken, verkennen kinderen hun eten.

In 2016 is het lespakket uitgebreid met verdiepende Smaakmissies. Elk van deze interactieve, digitale lesmodules gaat over een basisproductgroep waarin de koppeling van theorie en praktijk centraal staat.

De hoofddoelgroep is 4-12 jarige basisschoolleerlingen.

Intermediaire doelgroepen zijn leerkrachten, ouders, BSO’s, netwerk van NME centra, GGD’en en groen onderwijs in de regio, makelaars Jong Leren Eten en excursie-aanbieders.

Alle lesmaterialen van Smaaklessen en Smaakmissies zijn te downloaden of in een lesmap aan te vragen via www.smaaklessen.nl. Scholen kunnen een Smaakleskist kopen of lenen om de uitvoering te vergemakkelijken. Op www.smaaklessen.nl staan ook andere ondersteunende (les)materialen, zoals het Online Inspiratieboek, Smaakplezier op de BSO, draaiboek Kok in de Klas, draaiboek voor een Smaakfeest, Nieuwsbrieven, wervingsmaterialen en documenten voor leerkrachten en professionals.

Het is belangrijk om kinderen een gezond en gevarieerd eetpatroon aan te leren. Dit kan, naast het richten op omgevingsfactoren, door kinderen in een positieve context onbekend voedsel herhaald te laten proeven of te laten ontdekken en hen de kennis en vaardigheden aan te leren die ze nodig hebben om een gezonde en bewuste voedselkeuze te kunnen maken. De school is een geschikte omgeving om dit te doen, waarbij een ervaringsgerichte aanpak het meest effectief lijkt. Op deze manier kunnen kinderen actief en op een speelse manier met voedsel aan de slag. Kinderen vinden dat leuk en het sluit goed aan op hun manier van leren. Smaaklessen is een lesprogramma dat gebruik maakt van de ervaringsgerichte aanpak en zowel ingrijpt op smaakontwikkeling als psychosociale persoonskenmerken die een rol spelen bij de ontwikkeling van gezonde en duurzame eetgewoontes. Op basis hiervan is het de verwachting dat Smaaklessen bijdraagt aan het interesseren van kinderen in voeding en hen in staat stelt gezonde en duurzame voedselkeuzes te maken.

Er zijn twee quasi-experimentele proces- en effectonderzoeken uitgevoerd om Smaaklessen te evalueren op haar doelstellingen: het eerste onderzoek onder 1183 kinderen in groep 5-8 van 21 scholen op Smaaklessen 1.0 en het tweede onder 1010 kinderen in groep 6-7 van 34 scholen naar Smaaklessen 2.0 en een Smaakmissie. Beide studies laten zien dat Smaaklessen het kennisniveau en diverse andere psychosociale factoren ten aanzien van gezond en bewust eetgedrag verhoogt. De extra activiteiten binnen de Smaakmissie blijken veelbelovend om de effectiviteit verder te verhogen. Er zijn geen effecten gevonden op gedragsuitkomsten. Hiervoor lijkt een ondersteunend pakket van veranderingen in de omgeving van de kinderen noodzakelijk.

De algemene waardering voor Smaaklessen is hoog. De
belangrijkste factoren die worden genoemd, zijn gebruiksvriendelijkheid van Smaaklessen, de gratis verstrekking van Smaaklessen en de bijdrage die scholen kunnen leveren aan de voeding en gezondheid van de leerlingen. De gepercipieerde effecten op kennis en bewustwordingsniveau van leerlingen worden door docenten als hoog ingeschat.