Smaaklessen

De hoofddoelgroep is 4-12 jarige basisschoolleerlingen.

Intermediaire doelgroepen zijn leerkrachten, ouders, BSO’s, netwerk van NME centra, GGD’en en groen onderwijs in de regio, makelaars Jong Leren Eten en excursie-aanbieders.

Leerlingen van 4-12 jaar op de basisschool via smaakopvoeding interesseren voor voedsel en voeding en hen voedselvaardigheden aanleren zodat zij op latere leeftijd bewustere keuzes kunnen maken voor een gevarieerd, gezond en duurzaam eetpatroon.

Smaaklessen is een lesprogramma over eten waarin het beleven van voedsel centraal staat. Door te proeven, voelen, horen, ruiken en kijken, verkennen kinderen hun eten.
In 2016 is het lespakket uitgebreid met verdiepende Smaakmissies. Elk van deze interactieve, digitale lesmodules gaat over een basisproductgroep waarin de koppeling van theorie en praktijk centraal staat.

Smaaklessen is zo opgezet dat de eigen leerkracht met het inleidend katern en de lerarenhandleiding(en) het lespakket zelf kan uitvoeren in de klas. De school kan er ook voor kiezen om Smaaklessen te laten geven door een diëtist, medewerker van GGD of NME of een ouder met affiniteit. Afhankelijk van hoe een school dit organiseert, kunnen hier meerkosten aan verbonden zijn, bijvoorbeeld als er een diëtist wordt ingehuurd. 

In principe kunnen alle lessen op school worden uitgevoerd. In het klaslokaal moet hygiënisch gewerkt kunnen worden. Dus de tafels moeten schoon zijn, de kinderen moeten hun handen kunnen wassen en er moeten schone materialen zijn.
Elke laatste les van een leerjaar is een kookles. De recepten zijn voor het grootste deel recepten die koud in de klas te bereiden zijn. Voor sommige groepen (1/2, 5, 6 en 7) zit er ook een warm aspect bij, zoals het bakken van brood of een eimuffin. Hiervoor is een oven nodig.

Voor de toekomst zijn er plannen om een rollende minikeuken te ontwikkelen voor Smaaklessen waarin de leskist en lesmap bewaard kunnen worden. Alle spullen uit de leskist die nodig zijn voor de uitvoering van Smaaklessen krijgen hierin een plek. Met deze keuken willen we het voor scholen nog gemakkelijker maken om alle Smaaklessen in de klas uit te voeren, ook de kooklessen.

Randvoorwaarden voor een goede uitvoering van Smaaklessen:

• Scholen maken een keuze hoe ze Smaaklessen gaan inzetten in het lesprogramma.
• Scholen zorgen voor voldoende tijd bij de gekozen inzet en/of zorgen voor hulp.
• Het lesmateriaal is up-to-date en in overeenstemming met de laatste wetenschappelijke inzichten.
• Via de Nieuwsbrief en social media kanalen wordt de aandacht voor Smaaklessen en Smaakmissies gewekt en vastgehouden.

Alle lesmaterialen van Smaaklessen en Smaakmissies zijn te downloaden of in een lesmap aan te vragen via www.smaaklessen.nl. Scholen kunnen een Smaakleskist kopen of lenen om de uitvoering te vergemakkelijken. Op www.smaaklessen.nl staan ook andere ondersteunende (les)materialen, zoals het Online Inspiratieboek, Smaakplezier op de BSO, draaiboek Kok in de Klas, draaiboek voor een Smaakfeest, Nieuwsbrieven, wervingsmaterialen en documenten voor leerkrachten en professionals.

Op basis van de resultaten uit twee Nederlandse effectstudies komt de commissie tot een oordeel Eerste aanwijzingen voor Effectiviteit op determinanten van gezond voedingsgedrag. De gevonden effecten liggen op het gebied van smaak, uitproberen van producten en kennis over gezonde voeding.
De implementatie is wisselend van kwaliteit. Vaak wordt minder dan de helft van de lessen daadwerkelijk gegeven. Er is te weinig zicht op hoe de interventie daadwerkelijk wordt uitgevoerd in de praktijk.

Er zijn twee quasi-experimentele proces- en effectonderzoeken uitgevoerd om Smaaklessen te evalueren op haar doelstellingen: het eerste onderzoek onder 1183 kinderen in groep 5-8 van 21 scholen op Smaaklessen 1.0 en het tweede onder 1010 kinderen in groep 6-7 van 34 scholen naar Smaaklessen 2.0 en een Smaakmissie. Beide studies laten zien dat Smaaklessen het kennisniveau en diverse andere psychosociale factoren ten aanzien van gezond en bewust eetgedrag verhoogt. De extra activiteiten binnen de Smaakmissie blijken veelbelovend om de effectiviteit verder te verhogen. Er zijn geen effecten gevonden op gedragsuitkomsten. Hiervoor lijkt een ondersteunend pakket van veranderingen in de omgeving van de kinderen noodzakelijk.