Preventief adviesgesprek over psychiatrische problematiek en/of problematisch middelengebruik

Volwassenen en jeugd (kinderen of jongeren tot 24 jaar ) met (hulp)vragen over psychische klachten en/of verslavingsproblemen van zichzelf of van een persoon uit hun omgeving.

Het Preventief Adviesgesprek beoogt volwassenen en jeugd die (hulp)vragen hebben over psychische klachten en/of verslavingsproblemen te informeren en te adviseren over problemen en mogelijke oplossingen. Het doel van het Preventief Adviesgesprek is dat de cliënt na afloop een vergroot bewustzijn heeft ten aanzien van de eigen situatie en versterkt is in keuze-en persoonlijke mogelijkheden.

Het betreft een eenmalig gesprek, bestaande uit 3 fases:

1. Het huidige beeld: probleem/klachtinventarisatie
2. Het gewenste beeld: hierin wordt kennis en informatie over psychische gezondheid verstrekt en wordt ingegaan op mogelijke oplossingen of hulpbronnen
3. De weg vooruit: advies en afronding

De interventie is geschikt om uitgevoerd te worden door (de preventie-afdeling van) een GGZ-organisatie, of door (de POH-GGZ van) een huisartsenpraktijk. Tevens kan de interventie outreachend ingezet worden, door de gesprekken op een andere locatie dan die van de uitvoerende organisatie plaats te laten vinden (zoals op school, in een buurthuis).

De uitvoerende organisatie dient rekening te houden met de volgende randvoorwaarden:

Logistieke en materiële randvoorwaarden:

• een goede cliëntenlogistiek, d.w.z. een secretariaat/receptie die de gesprekken in kan plannen naar beschikbaarheid en aanwezigheid van de uitvoerders;
• voor gesprekken op locatie van de uitvoerende organisatie: voldoende spreekkamers;
• voor gesprekken buiten de locatie (bijvoorbeeld op scholen) van de uitvoerende organisatie: afspraken over de cliëntenlogistiek op deze externe locatie; voldoende samenwerking en afspraken over de uitvoering van het Preventief Adviesgesprek; voldoende spreekkamers.
• materiaal om de beschikbaarheid van het Preventief Adviesgesprek onder de aandacht te brengen van verwijzende intermediairs, zoals zorgmentoren op scholen, sociale loketten, of via de reguliere communicatiekanalen met de huisartsen, nieuwsbrieven, foldermateriaal en mailings;
• beschikbaarheid van trainings- en intervisie mogelijkheden (lokalen, materialen, planning);
• de beschikbaarheid over screeningsvragenlijsten;

Personele randvoorwaarden:

• de beschikbaarheid van uitvoerders die gespecialiseerd zijn in de voorkomende problematiek (psychiatrie én verslavingsproblemen, aangevuld met kennis over opvoeden en mantelzorg);
• de beschikbaarheid over tolken of uitvoerders die het gesprek met anderstaligen kunnen voeren;

De volgende contextuele randvoorwaarde is van belang:

• Het Preventief Adviesgesprek is laagdrempelig. Veel cliënten aarzelen de stap naar de hulpverlening te maken. Indien de locatie duidelijk de signatuur van een instelling voor GGZ of verslavingsproblemen draagt, kan drempelverhogend werken. Het is belangrijk hier aandacht aan te besteden, en outreachend te werk te gaan, bijvoorbeeld te overwegen de gesprekken op een andere locatie (zoals op school, in een buurthuis) plaats te laten vinden.

De interventie is vastgelegd in het draaiboek ‘Preventief Adviesgesprek’. Voor signalering en screening zijn meetinstrumenten, afgestemd op doelgroep (jeugd, ouders/opvoeders, volwassenen, naasten) en thema (type klachten) beschikbaar, samen met handleidingen en criteria ter ondersteuning van de advisering. Tevens zijn er per doelgroep voorbeeldteksten beschikbaar.

Preventief Adviesgesprek is een korte en laagdrempelige interventie die goed past binnen de stepped-care benadering. De onderbouwing is uitgebreid en helder en aangepast aan recente wetenschappelijke inzichten en maakt daarbij gebruik van het I-Change model. Het gesprek wordt nog regelmatig aangeboden en is doorontwikkeld op basis van ervaringen. Het programma heeft ee goed draaibok met een intensieve kwaliteitsbewaking.

Het Preventief Adviesgesprek wordt sinds 2011 uitgevoerd. Uit een recente procesevaluatie blikt dat er jaarlijks 500 mensen worden bereikt: bijna 45% ouders/verzorgers, 25% jongeren, en 20% naasten. Uit zelfrapportages door 57 cliënten bleek dat iedereen wel één van de subdoelen van het Preventief Adviesgesprek behaalde, en zo’n 60% alle drie de subdoelen. Gemiddeld krijgt het Preventief Adviesgesprek een 8,1. Resultaten die cliënten noemden in interviews varieerden van het krijgen van hoop, tot aan concrete zaken om nu al toe te passen. Uitvoerders waren positief over het draaiboek van het Preventief Adviesgesprek, maar noemden wel een paar suggesties die voor een groot deel zijn doorgevoerd in een nieuwe versie.